Centrowanie koła w rowerze - jak to zrobić?

Centrowanie kół to dla wielu kolarzy amatorów czynność na tyle trudna że często nie decydują się na samodzielne jej wykonanie. Jest to naturalne - boimy się czegoś nie zepsuć, bardziej niż chcemy coś naprawić. W przypadku kół jest to szczególnie istotne - znalezienie źródła ich niewłaściwego zachowania jest bardzo istotne. Często jednak wystarczy odrobina chęci, by zaoszczędzić sporo gotówki i nadal cieszyć się jazdą. Postaramy się dziś pomóc Wam odkryć tajemnice centrowania kół rowerowych. Pomożemy odczarować nieznane peryferia rowerowej techniki - wskażemy odpowiednie narzędzia, powiemy o oplotach i tym jak dobrze wycentrować koło rowerowe. Mamy nadzieję, że będzie to dla Was jasne i klarowne.

Co oznacza centrowanie koła?

Koło utrzymuje swoją sztywność dzięki współpracy piasty i obręczy - a tą współpracą zajmują się szprychy. Przenoszą one obciążenia z obręczy na środek koła, niejako "ciągnąc" obręcz w kierunku piasty. Szprychy rowerowe robią to na takiej samej zasadzie jak liny w przypadku mostów wiszących - ich liczba i odpowiednie ułożenie utrzymują całość konstrukcji w odpowiedniej sztywności.

Zdarza się jednak, że w wyniku intensywnej jazdy koło straci swoją idealną proporcję - pójdzie w tak zwaną "ósemkę" (bicie boczne) lub "jajko" (bicie góra - dół), co oznacza że równomierny naciąg szprych został zachwiany. Koło zaczyna "bić" - na boki lub w osi pionowej, czasami tak intensywnie że dalsza jazda jest niemożliwa. Jedynym ratunkiem jest wówczas centrowanie koła czyli ponowny naciąg szprych zrobiony w taki sposób, by odzyskało ono kształt gwarantujący odpowiednią pracę i przenoszenie obciążeń. Jeśli nie ma innego wyjścia - pora zabrać się za to samodzielnie.

Ile kosztuje centrowanie koła rowerowego?

Dla porządku warto zadać sobie pytanie ile oszczędzamy? Powszechna cena za centrowanie koła rowerowego oscyluje w granicach od 30 do 70 zł. Przeciętnie dobrze wyposażony serwis tyle zażyczy sobie za cały proces. Jeśli jednak mamy więcej niż jeden rower, lub więcej niż jeden zestaw kół, samodzielne centrowanie przynosi już więcej oszczędności i czyni zakup profesjonalnych narzędzi bardziej opłacalnym.

Przygotowanie do centrowania koła

Przede wszystkim potrzebujemy dobrze oświetlonego, jasnego i wygodnego stanowiska pracy. W części przypadków możemy to wykonać bezpośrednio na rowerze, a nawet bez konieczności ściągania opony (np. gdy mamy ogumienie tubeless). Pamiętajmy, że koła z większą ilością szprych wycentruje się znacznie łatwiej - naprężenia występujące na obręczy możemy regulować wtedy znacznie dokładniej. Koło z 36 szprychami owszem, będzie cięższe i bardziej masywne, ale w tym wypadku znacznie łatwiejsze w serwisie niż takie które ma np. 16 szprych.

Jak wycentrować koło rowerowe?

Centrując koła w rowerze, należy pamiętać o ich rotacji i pozycji w każdą stronę. Poniżej wypisaliśmy możliwości centrowania, jak centrować oraz ogólne wskazówki, które będą pomocne podczas wykonywania tej pracy.

Centrowanie koła góra - dół

Wyobraźmy sobie, że koło jest jak nasz układ mięśniowy. Kiedy jeden mięsień się naciąga, drugi zwalnia. W przypadku "jajka", czyli bicia góra - dół zachodzi bardzo podobny proces. Koło z jednej strony jest przez szprychy naciągnięte mocniej, a z drugiej słabiej. Pamiętając o tym znacznie efektywniej wykonamy proces jego centrowania.

Jeśli centrujemy koło na centrownicy, bicie będzie odchyłem do góry lub do dołu. Na początek warto spróbować poluzowania szprych po stronie przeciwnej do miejsca bicia, następnie dokręcić szprychy o ćwierć obrotu w miejscu wybrzuszenia, a na koniec dokręcić ponownie szprychy po stronie przeciwnej. Umożliwimy w ten sposób równomierną pracę całości. W przypadku kół z 32 czy 36 szprychami proces jest relatywnie prosty - wykonujemy po ćwierć obrotu nyplami. Szprychy które ruszaliśmy możemy dodatkowo oznaczyć taśmą malarską by łatwiej do nich wrócić.

W przypadku centrowania koła na rowerze, na jednym z ramion widelca możemy zamocować opaskę zaciskową, a jej koniec umieścić równolegle do osi koła. To prosty i dość prymitywny przymiar, ale zadziwiająco skuteczny w wykrywaniu bicia. Pozwala dotrzeć do takiego punktu, w którym będzie ono niemal całkowicie wyeliminowane.

Centrowanie koła na boki

Do tego najlepiej nada się centrownica. Nawet najprostsza znacznie lepiej pokaże miejsce niż w przypadku pozostawienia koła na rowerze - tu pomocne mogą być szczęki hamulcowe, ale jeśli koło jest wyposażone w hamulec tarczowy, centrownica będzie koniecznością. Możemy oczywiście posiłkować się opaskami zaciskowymi - mogą stworzyć na widelcu rodzaj widełek centrownicy, trzeba je tylko w precyzyjny sposób przyciąć i umieścić w odpowiednim miejscu.

Proces rozpoczynamy znajdując miejsce w którym odchył od normy jest największy. Znajdujemy szprychę po przeciwnej stronie piasty i dokręcamy ją tak, jakbyśmy chcieli przeciągnąć obręcz, a następnie luzujemy szprychę po stronie bicia. Znów, w przypadku kół z dużą ilością szprych to relatywnie prosty proces - i znacznie rzadziej będą one zdradzały tendencję do scentrowania. W przypadku mniejszej ilości potrzebujemy precyzji i umiejętności - dokręcamy i odkręcamy szprychy zawsze nie bardziej niż na ćwierć obrotu, dla pewności zaznaczamy je taśmą lub kredą. Proces powtarzamy dla lewej i prawej strony aż koło stanie się znów kołem.

Ważne są koncentracja i brak pośpiechu. Zwłaszcza przy szprychach typu aero, czyli przewężanych dla lepszej aerodynamiki, gdzie jest ich niewiele (czasami tylko 16), taki proces jest niezwykle żmudny i wymaga dużego skupienia. Pozwólmy sobie na czas i precyzję - a wszystko na pewno będzie dobrze.

Sprawdzenie naciągu szprych w kole

Po wykonaniu centrowania warto sprawdzić naciąg szprych w kole. Naciąg szprych można sprawdzić specjalnymi miernikami, na przykład przyrządem do kontroli naprężenia szprych Park Tool TM-1. Jeśli nie mamy takiego narzędzia, możemy posłużyć się dźwiękiem - szprychy wydają jednolity ton po uderzeniu w środku odległości między piastą a obręczą. W przypadku tylnego koła w rowerze oczywiście będą to dwa jednolite tony z racji różnego napięcia szprych z prawej i lewej strony. Każde odejście od standardu możemy traktować jako potencjalny sygnał informujący o konieczności bliższego zanalizowania stanu naciągu.

Stan naciągu kontrolujemy łapiąc też za krzyżujące się szprychy i lekko ściskając je do siebie. Pozwala to zauważyć potencjalne luzy. Całość koła warto po akcji centrowania rozprężyć i poluzować wszystkie szprychy o ćwierć obrotu, aby naprężenia nie były zbyt duże.

Centruj koła samodzielnie

Centrowanie kół rowerowych nie jest czynnością prostą, niemniej - całkowicie możliwą do realizacji w warunkach domowego warsztatu i bez użycia profesjonalnej centrownicy choć oczywiście znacznie poprawi ona komfort pracy. Nade wszystko musicie pozwolić sobie zrobić to dobrze, spokojnie i powoli. Pośpiech, nerwy i chęć szybkiej naprawy może tylko popsuć efekt. Nie jest to wiedza tajemna, ale część cyklistów odpuszcza w ogóle ten proces oddając go specjalistom. Dlatego też warto zgłębić tajniki dobrego centrowania kół rowerowych, co pozwoli oszczędzić Wam w przyszłości czas, energię i pieniądze.