Kalkulator przełożeń rowerowych − w jaki sposób z niego korzystać?

Nie każdy rowerzysta musi mieć zacięcie techniczne i pasjonować się samodzielnym optymalizowaniem efektywności jazdy jednośladem. Na szczęście obecnie jest to znacznie łatwiejsze, nie tylko dzięki mnogości profesjonalnych serwisów dla cyklistów, ale także za sprawą wirtualnych narzędzi – takich jak kalkulator przełożeń rowerowych, pozwalający poznać możliwości napędu, którego używasz. Wbrew pozorom przyda się on nie tylko zawodowcom, ale także kolarzom-hobbystom. Czego dowiesz się, wykorzystując kalkulator przełożeń rowerowych? Jak z go prawidłowo używać? Na te i inne pytania odpowiedzi znajdziesz w naszym artykule!

Spis treści:

1. Czym jest kalkulator przełożeń rowerowych?
   • Dlaczego warto korzystać z kalkulatora przełożeń?
   • Kiedy przydaje się kalkulator przełożeń rowerowych?
2. Jak obliczyć przełożenia rowerowe? Praktyczny przewodnik
   
   • Kluczowe pojęcia: liczba zębów, korba, kaseta, rozmiar koła itd.
   • Wzór na przełożenie rowerowe – jak to policzyć ręcznie?
   • Przykłady obliczeń przełożeń w rowerach szosowych, MTB i gravelowych
3. Jak dobrać odpowiednie przełożenia do rodzaju jazdy?
   
   • Przełożenia do roweru górskiego (MTB)
   • Przełożenia do roweru szosowego
   • Przełożenia do gravela
   • Przełożenia do roweru trekkingowego (turystycznego)
   • Przełożenia do roweru miejskiego
   • Przełożenia do e-bike’a
4. Najczęstsze błędy przy doborze przełożeń rowerowych i jak ich unikać?
5. Kalkulator przełożeń rowerowych – podsumowanie i praktyczne wskazówki

Czym jest kalkulator przełożeń rowerowych?

Kalkulator rowerowych przełożeń (ang. bicycle gear calculator, po polsku występujący również pod nazwą – kalkulator przełożeń napędu rowerowego) to program – najczęściej dostępny online (za pośrednictwem strony internetowej) lub jako aplikacja na smartfony dla cyklistów. Zgodnie z nazwą, podstawowym zadaniem kalkulatora jest obliczanie zakresu przełożeń dostępnych na rowerze. Program swoje działanie opiera na zależnościach matematycznych pomiędzy kluczowymi parametrami jednośladu jak np. typ napędu, liczba zębów na zębatkach i tarczach czy rozmiar stosowanych kół. Po wprowadzeniu niezbędnych danych kalkulator przełożeń napędu rowerowego prezentuje użytkownikowi gotowe wyniki – zwykle w formie graficznej lub zestawione w tabelach.

W Internecie znajdziesz kilka programów tego typu o różnym poziomie skomplikowania. Warto chwilę je potestować i wybrać ten, który najbardziej do Ciebie przemawia oraz pasuje do Twojego stylu jazdy. W wypadku lepszych kalkulatorów przełożeń będziesz miał również dostęp do zaawansowanych funkcji np. informujących Cię o osiąganej prędkości na danym przełożeniu. Przelicznik można też używać jako kalkulator kadencji lub narzędzie do analizy dynamicznych modeli jazdy – niektóre pozwalają określić prędkość rowerzysty i wydajność pedałowania dla różnych warunków terenowych jak rodzaj nawierzchni czy nachylenie podłoża.

Dlaczego warto korzystać z kalkulatora przełożeń?

Kalkulator przełożeń napędu rowerowego dostarczając Ci wszystkie te informacje, które wymieniliśmy w poprzedniej części tekstu, znacznie pomaga usprawnić Twoją jazdę – niezależnie od tego, czy poruszasz się czysto rekreacyjnie, czy interesują Cię treningi wytrzymałościowe. Dzięki kalkulatorowi przełożeń lepiej dopasujesz ustawienia jednośladu do warunków jazdy, ukształtowania terenu, a także stylu jazdy i osobistych preferencji. Za tym wszystkim z kolei idzie po prostu przyjemniejsze (i efektywniejsze!) korzystnie z roweru.

Co więcej, wykorzystując kalkulator przełożeń napędu rowerowego, zyskujesz holistyczną wiedzę o funkcjonowania jednośladu, co pomoże Ci w przyszłości podczas dobierania do niego optymalnego sprzętu, takiego, który będzie najwydajniejszy oraz najwolniej się zużywający.

Kiedy przydaje się kalkulator przełożeń rowerowych?

Prawdopodobnie najczęstszą sytuacją, w której docenisz kalkulator przełożenia zębatek rowerowych to moment planowania następnej wycieczki – zwłaszcza jeśli interesuje Cię jazda na rowerze MTB. Szybko i łatwo sprawdzisz, czy musisz dostosować przełożenia, czy posiadana przez Ciebie konfiguracja sprzętowa pozwoli na sprawne pokonanie zjazdów i podjazdów. W warunkach miejskich, dzięki kalkulatorowi przełożeń lepiej dopasujesz napęd do płaskiego asfaltu.

Ponadto, wymieniając najczęstsze przykłady zastosowana kalkulatora, należy wspomnieć o jego roli wtedy, gdy chcesz kupić nowe komponenty lub poeksperymentować z ustawieniami różnych przełożeń. Kalkulator umożliwia analizę i wirtualne porównanie założonych parametrów, bez konieczności przeprowadzenia prawdziwych testów.

Nieco mniej oczywistym zastosowaniem, jakim może pochwalić się kalkulator przełożeń w rowerze, jest pomoc w treningach stacjonarnych na trenażerze. Program ułatwia wybieranie odpowiednich obciążeń i ustawień, tak, aby, jak najrealistyczniej oddawały warunki jazdy na świeżym powietrzu.

Jak obliczyć przełożenia rowerowe? Praktyczny przewodnik

Aby dowiedzieć się, jaki zakres napędu będzie najlepszy, konieczne jest obliczenie przełożeń, którymi dysponujesz. Można to zrobić na dwa sposoby. Po pierwsze, oczywiście, wykorzystując kalkulator przełożeń, ale jest też druga możliwość – samodzielne policzenie poprzez zastosowanie odpowiedniego wzoru matematycznego.

Zapewne większość osób wybierze pierwszą opcję (ponieważ jest znacznie prostsza), ale niezależnie od Twojej decyzji – w obu wypadkach musisz najpierw poznać kilka kluczowych pojęć, aby wiedzieć, co i gdzie wpisać do przelicznika, by ten podał Ci wiarygodne dane, a przy okazji, aby wszystkie funkcje kalkulatora przełożeń stały się dla Ciebie w pełni zrozumiałe.

Kluczowe pojęcia: liczba zębów, korba, kaseta, rozmiar koła itd.

Zgodnie ze wcześniejszą zapowiedzią, zacznijmy od przypomnienia najważniejszych terminów rowerowych, bez których znajomości trudno byłoby w ogóle obsłużyć kalkulator przełożeń rowerowych:

• Liczba zębów – podstawowa informacja, dzięki której przelicznik przełożeń w rowerze wykonuje działania matematyczne. Co jednak najważniejsze, potrzebujesz wiedzieć, jaka jest liczba zębów na tarczach mechanizmu korbowego oraz ich liczba na poszczególnych zębatkach kasety (lub wolnobiegu). Determinują one tzw. zakres napędu (jego przełożeń).
• Korba (mechanizm korbowy) – za pośrednictwem łańcucha przenosi ruch obrotowy wytworzony w efekcie pedałowania na zębatki rowerowe. Co bardzo ważne, występuje w 3 wariantach – wyróżnia się korby: 1-rzędowe (z jedną zębatką), które można spotkać dość powszechnie, tak w rowerze MTB, jak i w rowerach miejskich; 2-rzędowe – typowy napęd szosowy oraz 3-rzędowe – nieco zapomniane, niegdyś popularne m.in. w rowerach górskich. Kalkulator umożliwia wybór typu korby zainstalowanej w Twoim jednośladzie.
• Kaseta – konfiguracja, w jakiej znajdują się tylne zębatki rowerowe. Jej zadaniem jest przenoszenie energii z napędu na koło, dzięki czemu to może się obracać. Składa się z tzw. koronek kasety.
• Wolnobieg – mechanizm, który może występować zamiast kasety. Pełni identyczną funkcję, lecz jest cięższy. Dziś uważany za rozwiązanie raczej archaiczne, czasem obecny jeszcze w rowerach miejskich lub turystycznych.
• Rozmiar koła – zwykle wyrażany w calach, ma wpływ na przyczepność, łatwość manewrowania i rozwijania wysokich prędkości. Kalkulator przełożeń rowerowych zwykle do obliczeń potrzebuje obwodu koła.
• Kadencja – czyli częstotliwość, tempo, w jakim pedałujesz. Kadencja wyrażana jest w liczbie wykonywanych pełnych obrotów korbą w jednostce czasu (najczęściej na minutę). Za optymalną wartość często przyjmuje się 90 obrotów na minutę, ale dla amatora może to być mocno zawyżone, jeśli nie wiesz, jak obliczyć kadencję, zerknij – tutaj.

Wymagane przez kalkulator przełożeń zębatek rowerowych dane zazwyczaj umieszczone są na poszczególnych częściach jednośladu lub w specyfikacji technicznej dostarczonej przez producenta. Jeżeli nie możesz ich znaleźć lub z czasem się starły – powinieneś bez problemu odnaleźć je w Internecie po wpisaniu nazwy części zainstalowanej w Twoim rowerze.

Jeżeli pragniesz skorzystać z bardziej rozbudowanych, lepszych kalkulatorów przełożeń dostępnych w Sieci, mogą tam pojawić się także pola do wpisania innych parametrów – w razie ich niezrozumienia, zapraszamy do poszukania definicji w słowniku pojęć rowerowych.

Wzór na przełożenie rowerowe – jak to policzyć ręcznie?

Dzięki kalkulatorowi przełożeń w rowerze wystarczy odczytać wyjaśnione powyżej dane i wpisać je w odpowiednie pola, aby otrzymać gotowy wynik – a jak zrobić to samodzielnie?

Poznanie zakresu przełożeń będzie najprostsze, kiedy ma się do czynienia z 1-rzędowym napędem. Wtedy należy zastosować następujący wzór:

Liczba zębów największej zębatki na kasecie ÷ liczba zębów najmniejsze zębatki na kasecie = zakres przełożeń

(jeśli uzyskany wynik pomnożysz x100 otrzymasz przełożenie procentowe)

Dla napędu z korbą 2-rzędową lub 3-rzędową wzór będzie nieco bardziej skomplikowany:

(Liczba zębów na największej tarczy korby ÷ liczba zębów na najmniejsze tarczy korby) × (liczba zębów największej zębatki na kasecie ÷ liczba zębów najmniejszej zębatki na kasecie) = zakres przełożeń

(jeśli uzyskany wynik pomnożysz x100 otrzymasz przełożenie procentowe)

Uzyskany wynik informuje Cię, ile razy największe przełożenie jest większe od najmniejszego. Wysoki wartość wskazuje, że rowerzysta może bardziej się rozpędzić, ale konieczne jest mocniejszy nacisk na pedały. Z kolei im jest niższy, tym pedałowanie staje się lżejsze, ale efektywność jazdy spada.

Zwykle kalkulator przełożenia zębatek rozbudowuje powyższe wzory i korzystając z informacji na temat Twojej kadencji oraz obwodu koła rowerowego podaje prędkość, z jaką powinieneś móc się w stanie poruszać przy danej konfiguracji napędowej.

Przykłady obliczeń przełożeń w rowerach szosowych, MTB i gravelowych

Zgodnie ze starym polskim przysłowiem, mówiącym, że lepszy przykład niż wykład, spójrzmy, jak zastosować powyższe wzory w praktyce, odwołując się do rzeczywistych rowerów:

• Rower szosowy Lapierre Xelius SL 8.0 AXS:
  
  • Korba SRAM Force D2 Dub 48-35T;
  • Kaseta SRAM XG 1270 10-33T;
  • Napęd 2x12.

(48 ÷ 35) × (33 ÷ 10) = 4,52

4,52 × 100 = 452(%)

• Rower MTB Dartmoor Thunderbird CF Pro:
  
  • Korba Shimano SLX FC-M7100 30T;
  • Kaseta Shimano CS-M7100-12 10-51T;
  • Napęd 1x12.

51 ÷ 10 = 5,1

5,1 × 100 = 510(%)

• Rower gravel Cannondale Topstone Carbon 2 Lefty:
  
  • Korba Shimano GRX 610 40T;
  • Kaseta Shimano SLX M7100 10-45T;
  • Napęd 1x12.

45 ÷ 10 = 4,5

4,4 × 100 = 450(%)

Jak dobrać odpowiednie przełożenia do rodzaju jazdy?

Różne rodzaje napędów rowerowych sprawdzają się w innych sytuacjach, dlatego każda podgrupa jednośladów ma nieco inne typowe specyfikacje oraz ważne jest, aby zawsze dostosować przełożenia do trasy – ma to ogromny wpływ na komfort jazdy i jej efektywność. Jeżeli kalkulator przełożenia zębatek lub obliczenia własne wskazują, że jest on spory – rower z takimi podzespołami będzie dawał Ci znacznie większą wszechstronność, lepiej radził sobie na podjazdach itd., ale większy zakres przełożeń wiąże się z większą ceną, a do tego sprawia, że przejście między biegami jest mniej płynne. Dlatego, jeśli przemieszczasz się głównie po płaskich trasach – dostępny zakres przełożeń spokojnie może być mniejszy. Przyjrzyjmy się, jak to w praktyce wygląda w poszczególnych typach rowerów!

Przełożenia do roweru górskiego (MTB)

Zacznijmy od najpopularniejszej, a przy tym prawdopodobnie najbardziej zróżnicowanej dyscypliny, jaką jest MTB. Pod tą nazwą bowiem kryje się zarówno hobbystyczne podróżowanie po górskich i leśnych szlakach, jak i ekstremalne – downhill czy enduro. Jeżeli preferujesz spokojną jazdę, powinieneś celować w zakres ok. 400-500%. Powszechnym wyborem w tym segmencie są więc napędy 1x12 i przełożenie 10-42T. Z kolei na strome podjazdy i ekstremalne zjazdy lepiej poszukać konfiguracji przekraczającej 500% (np. 10-51T).

Przełożenia do roweru szosowego

Napęd szosowy przeznaczony jest do jazdy po równej, płaskiej nawierzchni lub do kolarskich podjazdów i zjazdów. Liczy się płynność i wysoka kadencja, dlatego przełożenia szosówek mają niższy zakres, ale gęściej ułożone biegi (co ułatwia kontrolowanie tempa jazdy). Wartości występujące w wypadku tych jednośladów będą wahały się na poziomie ok. 300-470%. Najniższe wartości są dobre dla jazdy rekreacyjnej po nizinach, w rowerach o takim przeznaczeniu znajdziesz np. zestawy: kaseta 11-25T i korba 53-39T czy 11-28T i 52-36T. Kolarzówki o zakresie przełożeń zbliżonym do 400% lub większym to modele zaprojektowane do przemierzania górskich serpentyn i do kolarstwa wytrzymałościowego.

Przełożenia do gravela

Rowery gravelowe, stworzone jako hybryda szosówki i MTB, w zasadzie pod każdym względem znajdują się między tymi dwiema grupami i nie inaczej jest w kwestii przełożeń.. W związku z tym, w zależności do tego, do jakiego rodzaju tras bardziej przystosowany jest gravel, zakres przełożeń będzie wynosił ok. 350-450%. Równie często stosowane są konfiguracje napędu x1, jak i x2. Dla pierwszego wariantu standardem jest kaseta 11-42T, a dla drugiego – 11-36T z korbą 46-30T.

Przełożenia do roweru trekkingowego (turystycznego)

Rowery trekkingowe musi cechować większy zakres przełożeń, ponieważ ich zadaniem jest zapewnić efektywność jazdy i bezpieczeństwo w czasie długich, czasem wymagających tras. Do tego zwykle jeździ się nimi, będąc dodatkowo obciążonym sakwami, torbami rowerowymi itd. Dlatego dostępny zakres przełożeń to zwykle ok. 450-500%. W tych jednośladach najczęściej napęd występuje w układzie x2 lub x3 np. z kasetami 12-32T, 11-39T i mechanizmami korbowymi 46-32T, 48-38-28T.

Przełożenia do roweru miejskiego

Miejsca dżungla raczej nie wymaga pokonywania stromych wzniesień, dlatego zakres przełożeń rowerowych oscyluje w ich przypadku niżej w porównaniu do innych grup jednośladów. Jest to ok. 300%. Jednoślady w stylu holenderskim oraz retro, czasem nie sięgają do tej wartości, z kolei rowery miejskie o bardziej sportowym zacięciu mogą mieć wartość przełożeń nawet 400%. Częste konfiguracje to np. napęd 1x, korba 38T i kaseta 11-42T albo np. napęd 2x, korba 46-30T i kaseta 11-32T.

Przełożenia do e-bike’a

Ponieważ rowery elektryczne mogą należeć do w zasadzie wszystkich podgrup rowerowych, również ciężko wskazać typowe dla nich przełożenia rowerowego, gdyż zakres ten byłby bardzo szeroki. E-biki MTB, zwłaszcza te do ekstremalnej jazdy, będą miały podobnie do tradycyjnych jednośladów wartość rzędu 500%, ale przeznaczone do codziennej jazdy po mieście – nawet tylko 200%, gdyż wspomaganie elektryczne znacznie ułatwia pokonywanie wszelkich, ewentualnych podjazdów.

Najczęstsze błędy przy doborze przełożeń rowerowych i jak ich unikać?

Chociaż obliczanie zakresu przełożeń – samodzielnie lub posiłkując się kalkulatorem, jest bardzo pomocne i może łatwo poprawić komfort jazdy, to nic nie zastąpi Twoich umiejętności prawidłowego zmieniania biegów. Jakie są najczęściej popełniane błędy przy doborze przełożeń rowerowych i jaki ich uniknąć?

• Błędne dobranie komponentów – zamontowanie, niekompatybilnych ze sobą część, takich jak kaset, przerzutka, łańcuch itp., co może utrudniać albo wręcz uniemożliwiać płynne działanie napędu. Przed wymianą elementu jednośladu upewnij się, że będzie od pasował do Twojej konfiguracji.
• Ustawianie skrajnych kombinacji przełożeń – np. najmniejsza zębatka z tyłu i najmniejsza z przodu lub odwrotnie – obie największe. W takiej sytuacji łańcuch rowerowy pracuje od ostrym kątem (dochodzi do zjawiska nazywanego przekosem łańcucha), co zmniejsza płynność pracy, generuje hałas i prowadzi do szybszego zużycia podzespołów, a w skrajnych sytuacjach łańcuch potrafi spaść. Unikaj tego typu ustawień.
• Gwałtowne zmienianie biegów – szczególnie niebezpieczne podczas jazdy pod dużym obciążeniem, może nawet skończyć się uszkodzeniem napędu. Przełożenia zawsze zmieniaj stopniowo, nie więcej niż o 1-2 na raz.
• Zbyt późne zmienianie biegów – jeśli nie redukujesz go przed zakrętem lub nie przy zmianie terenu, ucierpi na tym płynność, a tym samym wydajność jazdy. Zawsze przełożenia powinieneś zmieniać z wyprzedzeniem, przewidując czekające Cię warunki terenowe.
• Brak pedałowania w czasie zmieniania biegu – powoduje nadmierne obciążenie mechanizmu i może prowadzić do awarii, a także jest mniej wygodne. Nie powinieneś przestawać kręcić korbą, gdy zwiększasz lub zmniejszasz przełożenie.
• Stosowanie zbyt twardych przełożeń – sprawi, że szybciej się zmęczysz, a w efekcie trudniej będzie Ci zachować stały rytm jazdy. Do tego bardziej obciążysz stawy (szczególnie kolanowy), co może skończyć się kontuzją, dlatego zawsze dostosowuj używany bieg do aktualnych okoliczności.

Kalkulator przełożeń rowerowych – podsumowanie i praktyczne wskazówki

Kalkulator przełożenia w rowerze, chociaż dla laika może okazać się, początkowo, mało zrozumiały, to po poznaniu najważniejszych terminów związanych z tematem, okazuje się bardzo użytecznym narzędziem, szczególnie jeśli szukasz sposobu, aby uzyskać większy komfort i wydajność jazdy. To także bardzo dobry punkt wyjścia, aby eksperymentować z różnymi kombinacjami przełożeń – do czego zachęcamy. Wartości przedstawione przez kalkulator to ostatecznie tylko liczby – pod uwagę powinieneś w pierwszej kolejności brać swoje odczucia – nie wszystko zawsze da się przeliczyć.

Do tego, jeżeli wyniki programu dla rowerzystów Cię nie satysfakcjonują, sprawdź, czy parametry kalkulatora przełożeń, które zastosowałeś, na pewno są prawidłowe lub wystarczająco szczegółowe. Dość powszechnym błędem jest to, że kolarze, wykorzystując kalkulator przełożeń zębatek rowerowych, mylą liczbę zębów, dlatego uzyskane dane okazują się błędne. Ponadto, pamiętaj, że różne rodzaje napędów rowerowych mają odmienną specyfikę, której nieuwzględnienie potrafi znacząco wypaczyć otrzymany wynik!