Centerlock czy 6 śrub – jakie mocowanie tarcz hamulcowych wybrać?

Chociaż po pojawieniu się na rynku wcale nie odniosły natychmiastowego sukcesu, to obecnie hamulce tarczowe bezsprzecznie stanowią szczyt osiągnięć technologicznych w swojej dziedzinie. Jeśli jednak nie miałeś jeszcze przyjemności z nich korzystać, to przed zakupem powinieneś wiedzieć, że mocowanie tarcz odbywa się w jednym z dwóch systemów – standardzie na 6 śrub (IS) lub Centerlock (CL). Który jest lepszy? Czy techniki instalacji mają wpływ na skuteczność hamowania? A może na trwałość? Na ten temat przez lata narosło wiele mitów, które warto obalić. Sprawdź, czym naprawdę różni się system Centerlock od śrubowego!

Spis treści:

1. Dlaczego wybór systemu mocowania tarcz hamulcowych ma znaczenie?
2. Mocowanie na 6 śrub – tradycyjne rozwiązanie w nowoczesnym wydaniu
3. Centerlock – charakterystyka i zasada działania
4. Porównanie systemów: Centerlock vs. 6 śrub
5. Który system wybrać w zależności od stylu jazdy i potrzeb?
6. Czy da się przejść z jednego systemu na drugi?
7. Centerlock czy 6 śrub – co będzie lepsze dla Ciebie?

Dlaczego wybór systemu mocowania tarcz hamulcowych ma znaczenie?

Przekornie, zacznijmy od tego, że to, czy zdecydujesz się na mocowanie tarcz hamulcowych na 6 śrub, czy na system Centerlock nie ma znaczenia dla komfortu, który będziesz odczuwał w trakcie jazdy na jednośladzie. Sposób działania, niezawodność, wytrzymałość oraz funkcjonalność obu rozwiązań technologicznych są niemal identyczne i absolutnie nie należy wierzyć w twierdzenia, głoszące, że np. mocowanie Centerlock poprawia skuteczność hamowania. Tego typu tezy od razu możemy włożyć między bajki.

Czy oznacza to, że wybór systemu montażu jest w takim razie bez znaczenia? Nie do końca. Chociaż raczej nie odczujesz zmiany podczas samej jazdy, to posiadane przez Ciebie rozwiązanie ma ogromny wpływ m.in. na serwisowanie hamulców – jak skomplikowane się okaże i jakie narzędzia rowerowe będą niezbędne, a także na koszty eksploatacyjne i dostępność oraz szerokość wyboru części wymiennych.

Omówmy pokrótce historię, budowę i sposób funkcjonowania obu systemów, a następnie zastanówmy się, jakie wady i zalety z tego wynikają.

Warto przeczytać – Rodzaje hamulców rowerowych – od klasycznych V-Brake'ów po hydrauliczne tarczówki

Mocowanie na 6 śrub – tradycyjne rozwiązanie w nowoczesnym wydaniu

Najpierw przyjrzyjmy się mocowaniu na 6 śrub, ponieważ jest to znacznie starsze rozwiązanie niż system Centerlock, a do tego wciąż bardziej rozpowszechnione. Czasem z j. ang. nazywa się go też 6 bolt lub IS (od International Standard), ale ostatni z tych terminów używany jest raczej potocznie, a do tego bywa nieco mylący, gdyż miesza dwa sposoby podziału i stosowany jest raczej do opisania innych komponentów rowerowych.

Zgodnie z nazwą tarcza hamulcowa (wirnik) mocowana jest do piasty poprzez 6 śrub w rozmiarze M5 i z główką dostosowaną do kluczy typu Torx lub imbusów. Śruby rozmieszczone są w równych odległościach od siebie, ułożone w okrąg wokół środka tarczy hamulcowej. Chociaż przez lata rozwiązanie 6 bolt przeszło pewną ewolucję, to w gruncie rzeczy nie odbiega ono daleko od systemu stosowanego już w najstarszych hamulcach tarczowych (powstałych w 1930 r.). Największe zmiany zaszły w latach 90. XX w., kiedy przeniesiono zaciski na poziom piasty i zoptymalizowano sposób mocowania. Początkowo z systemu 6 bolt najchętniej korzystały rowery górskie, ale obecnie znajdziesz go we wszystkich rodzajach jednośladów oraz u zdecydowanej większości producentów – używają go także rowery szosowe, gravele, jak i modele miejskie oraz trekkingowe.

W wypadku wersji od marki Shimano wirnik 6-śrubowy z reguły wzbogacony jest o specjalne blaszki, zabezpieczające śruby przed odkręceniem.

Tarcza hamulcowa SRAM Centerline X Rounded 2-Piece TI IS

Sprawdź

Tarcza hamulcowa Avid G3 Cleansweep IS

Sprawdź

Tarcza hamulcowa Shimano XTR RT-MT905

Sprawdź

Centerlock – charakterystyka i zasada działania

System Centerlock ma znacznie krótszą historię, ponieważ sięga ona ledwie 2002 r., a dokładnie to 16 kwietnia, kiedy amerykański urząd patentowy pozytywnie rozpatrzył wniosek złożony 30 sierpnia 2001 r. przez japońskie przedsiębiorstwo Shimano (nr patentu US6371252B1), gdyż to ono, a konkretniej – Takanori Kanehisa – wynalazło system Centerlock. Rozwiązanie już na pierwszy rzut oka różni się od wariantu na 6 śrub, ponieważ opiera się na wielowypustowym interfejsie oraz pierścieniu zabezpieczającym (nakrętce), a tym samym całkowicie rezygnuje z tradycyjnych śrub. Tarcza po prostu nasuwa się na piastę, a wirnik Centerlock blokowany jest przez dokręconą odpowiednim narzędziem nakrętkę.

Można się spotkać z mocowaniem Centerlock w dwóch wariantach – z zewnętrznym pierścieniem lub wewnętrznym (standard XTR). Pierwszy z nich jest standardowym rozwiązaniem, stosowanym w przytłaczającej części jednośladów. Z kolei standard XTR zaprojektowano, aby zmniejszyć wagę hamulców oraz poprawić ich atrakcyjność wizualną, dlatego spotykany jest w rowerach z najwyższej półki.

Ponieważ system Shimano Centerlock stanowił własność japońskiej marki (patent wygasł dopiero w 2021 r.) nie rozpowszechnił się tak szeroko, jak wariant na 6 śrub. Ze względu na lekkość, najczęściej korzystają z niego profesjonalne rowery szosowe, ale coraz częściej mają go też gravele czy rowery górskie.

Tarcza hamulcowa Shimano RT-MT900 XTR Center Lock z ząbkami wewnętrznymi

Sprawdź

Tarcza hamulcowa XLC BR-X86

Sprawdź

Tarcza hamulcowa SRAM Centerline XR Rounded CL

Sprawdź

Porównanie systemów: Centerlock vs. 6 śrub

Wiedząc, jak rozpoznać oraz jak działa każdy omówiony system mocowania tarcz, warto zastanowić się, jakie niesie to ze sobą zalety, a także – wady. Ponieważ samo mocowanie wirnika nie ma wpływu na jazdę, przyjrzymy się wszystkim aspektom pobocznym, które mogą okazać się decydujące w określeniu, czy lepiej postawić na piasty i tarcze typu Centerlock, czy na 6 śrub. Który system montażu wyjdzie cało z tego starcia?

Łatwość montażu i demontażu

Pod względem łatwości montażu i demontażu zwycięża Shimano Centerlock. Jeśli masz przystosowane do tego narzędzie, wirnik Centerlock zainstalujesz znacznie prędzej niż odpowiednik na 6 śrub, a co więcej – pierścień blokujący samoczynnie ustawia się centralnie, więc nie ma ryzyka, że tarcza ułoży się nieprawidłowo, a w konsekwencji – wypaczy lub poluzuje.

Z kolei wirnik 6-śrubowy wymaga precyzyjnego mocowania, w efekcie czego jest ono bardziej czasochłonne. Śruby trzeba dokręcać ostrożnie (by nie uszkodzić gwintów) i w odpowiedniej kolejności (na krzyż), gdyż tylko wtedy tarcza ułoży się centralnie. Błąd montażowy doprowadzi do tarcia hamulców, co może prowadzić do wypaczeń lub pogorszenia siły hamowania.

Kompatybilność i dostępność komponentów

W tej kategorii plusa zyskuje mocowane na 6 śrub. W związku z tym, że system ten jest znacznie starszy, a do tego Shimano niechętnie dzieliło się swoim autorskim rozwiązaniem z innymi – na rynku znajdziesz znacznie więcej tarcz i piast 6 bolt niż CL od różnych producentów, a wszystkie one będą ze sobą wzajemnie kompatybilne, co znacznie ułatwia znalezienie części, które będą nie tylko pasować do specyfikacji danego jednośladu, ale również idealnie wpisywać się w potrzeby i możliwości finansowe rowerzysty.

Należy jednak zaznaczyć, że w ostatnich latach system Centerlock jest na fali wznoszącej i wybór części w niego wyposażonych regularnie się zwiększa, więc w przyszłości łatwość zakupienia komponentów działających w obu systemach może się wyrównać.

Waga

Chociaż projektując pierwszy wirnik Centerlock Takanori Kanehisa musiał zdecydować się na pewne kompromisy w efekcie czego rozwiązanie Shimano okazało się cięższe, to współczesne warianty CL zwykle są lżejsze od odpowiedników 6 bolt (zwłaszcza piasty). Ich konstrukcja jest uproszczona i zawiera mniej elementów – przede wszystkim oszczędność masy uzyskiwana jest przez wyeliminowanie z systemu śrub.

Różnica w wadze między rozwiązaniami jest na tyle mała, że dla rowerzysty-hobbysty będzie nieodczuwalna, ale w profesjonalnym kolarstwie nie może zostać zbagatelizowana – podobnie, jeśli dążysz do zminimalizowania masy obrotowej jednośladu.

Estetyka

Podobno o gustach się nie dyskutuje, a już na pewno trudno znaleźć obiektywne wskaźniki, pozwalające ocenić czy lepiej wyglądają tarcze typu Centerlock, czy na 6 śrub. Aspektu wizualnego nie można jednak całkowicie pominąć, gdyż większość ludzi po prostu lubi otaczać się ładnymi przedmiotami i z reguły system od Shimano oceniany jest jako estetyczniejszy, bardziej minimalistyczny, o czystszej formie.

Z drugiej jednak strony – wspominany większy wybór tarcz i piast tradycyjnych powoduje, że również pod kątem wizualnym posiadacze systemu na 6 śrub mogą bardziej spersonalizować swój jednoślad, bez trudu znajdziesz choćby wirniki w wielu ciekawych kolorach. Dlatego pod względem estetyki – Centerlock vs. 6 śrub – remis.

Koszty zakupu i eksploatacji

Analizując koszty zakupu oraz eksploatacji – zwycięstwo trafia do klasycznego systemu montażowego. Praktycznie zawsze porównując części rowerowe o zbliżonej jakości (z tej samej grupy osprzętowej), to te na 6 śrub okażą się tańsze. Wynika to zarówno z większych kosztów produkcji systemu CL, jak i jego mniejszej popularności. Przez to, że rozwiązanie 6 bolt stosowane jest przez firmy z całego świata, zmuszone są one do konkurowania ze sobą – także pod względem proponowanych klientom cen.

Pod względem kosztów eksploatacji za wyborem tradycyjnego montażu przemawia także kwestia narzędzi potrzebnych, aby montować i demontować poszczególne typy tarcz hamulcowych – te do śrub są powszechniejsze i tańsze.

Narzędzia i akcesoria niezbędne do obsługi systemów

Ostatnim koniecznym do omówienia aspektem jest wspomniana przy kosztach kwestia narzędzi do serwisowania. Jeżeli nie chcesz inwestować w klucz do tarcz hamulcowych Centerlock – pozostaje Ci zdecydować się na rozwiązanie 6 bolt. System Shimano wymaga specjalnego przyrządu o charakterystycznych wypustkach we wnętrzu, którego nie da się zastąpić innym narzędziem (choć zwykle jest to ten sam klucz, który służy do zdejmowania kaset Shimano).

A czego potrzeba w wypadku mocowania na 6 śrub? Wystarczy standardowy klucz Torx 6 mm, ewentualnie imbusowy, a jeśli chcesz mieć gwarancję, że wszystko dokręcisz z idealną siłą – klucz dynamometryczny. Są to praktycznie podstawowe narzędzia, którymi i tak dysponuje każdy rowerzysta od czasu do czasu pracujący przy swoim jednośladzie.

Może Cię zainteresować – Czym czyścić hamulce tarczowe – proste metody

Który system wybrać w zależności od stylu jazdy i potrzeb?

Jak łatwo zauważyć, zarówno mocowanie na 6 śrub, jak i system Centerlock mają szereg zalet i chociaż rozwiązanie Shimano jest nowsze, to zdecydowanie nie deklasuje klasycznego wariantu montażu. Wybór jednego z systemów zależy zwykle od osobistych preferencji kolarza, dlatego kluczem do podjęcia decyzji powinno być precyzyjne określenie, co w jednośladzie jest dla Ciebie najważniejsze, a w rezultacie, która z przytoczonych powyżej zalet lub wad będzie miała większą wagę.

Rozmawiając ze znajomymi rowerzystami czy przeczesując dyskusje internetowe, można zauważyć, że entuzjaści systemu Shimano Centerlock to często osoby, dla których bardzo ważnym parametrem jest masa jednośladu oraz cykliści-esteci, ceniący minimalistyczną estetykę CL, jego czystszą formę. Z kolei miłośnicy tradycyjnych 6 śrub głównie zwracają uwagę na większy wybór tarcz w tym systemie, wysoką kompatybilność oraz niższe koszty. Istotną rolę może odegrać także to, czy masz duszę majsterkowicza i zagadnienia techniczne nie stanowią dla Ciebie problemu albo przeciwnie – wolisz spędzać jak najmniej czasu na serwisowaniu.

Czy da się przejść z jednego systemu na drugi?

Porównując ze sobą system Shimano Centerlock i montaż tarcz na 6 śrub mogłeś dojść do wniosku, że doceniasz atuty każdego z nich i ciężko Ci jednoznacznie zdecydować, który wariant w Twoim wypadku okaże się tzw. strzałem w dziesiątkę. Co, jeśli po czasie uznasz, że jednak najlepszy wybór to ten przeciwny do dokonanego? Czy możesz bezstratnie zmienić swoją decyzję i łatwo przejść z jednego rozwiązania na drugie?

I tak i nie. Gdybyś chciał zmienić mocowanie tarcz hamulcowych małym kosztem i bez konieczności wymiany innych komponentów z pomocą przychodzą specjalne adaptery do łączenia odmiennych systemów. Jednakże to, czy istnieje taka możliwość, zależy od Twojego pierwotnego wyboru. Mianowicie, jeśli masz tarcze hamulcowe IS i chciałbyś je zainstalować do piasty typu CL – będzie to możliwe za pośrednictwem adaptera. Niestety w odwrotnej sytuacji (montaż tarcz CL do piasty IS) – nie będziesz miał takiej możliwości, co dla części cyklistów też może być cenną informacją, istotną podczas poszukiwać optymalnego systemu.

Adapter do łączenia systemów ma postać niewielkiej obręczy przykręcanej do tarczy. Jego koszt wynosi zwykle około kilkudziesięciu złotych, więc nie obciąży nadmiernie Twojego domowego budżetu. Pamiętaj tylko, że dodatkowy element nieco zwiększy całkowitą wagę jednośladu, a potencjalnie może generować hałas lub luzy.

Centerlock czy 6 śrub – co będzie lepsze dla Ciebie?

Na to jedno, jedyne pytanie w naszym artykule nie jesteśmy w stanie udzielić odpowiedzi, ale żywimy przekonanie, że po przeanalizowaniu punkt po punkcie przedstawionych przez nas cech charakterystycznych każdego z systemów – już znasz na nie odpowiedź! W końcu nikt lepiej nie określi Twoich preferencji niż Ty sam, a my tylko raz jeszcze przypominamy, że oba rozwiązania (jeśli tylko zastosuje się je prawidłowo) są wydajne, skuteczne oraz bezpieczne, więc nie bój się eksperymentować! A jeśli potrzebujesz porady zakupowej – zachęcamy do kontaktu z naszym Biurem Obsługi Klienta. Eksperci z Rowertour.com chętnie Ci pomogą!