Rodzaje i budowa amortyzatorów rowerowych

Niki Lauda, legendarny kierowca Formuły 1 i trzykrotny mistrz świata w tej dyscyplinie mawiał, że stwórca wyposażył go w dwie rzeczy pozwalające mu dobrze prowadzić auto: mózg i pośladki. Dzięki atrybutom części, w której plecy kończą swoją szlachetną nazwę wyczuwał rozkład masy, podsterowność i problemy z przyczepnością. My, rowerzyści mamy, prawdę mówiąc, bardzo podobnie - dzięki pośladkom wiemy doskonale o każdej nierówności na drodze. Dlatego w dobrej wierze i dla skutecznej pracy na rowerze wyposażyliśmy nasze jednoślady w amortyzatory rowerowe.

Za co odpowiada amortyzator w rowerze?

Generalnie amortyzatory rowerowe są powszechnym urządzeniem. Im rower nieco bardziej wyspecjalizowany, mający większe ambicje niż przejazd z punktu A do B, tym zawieszenie popularniejsze. Dlaczego? Wraz z pojawieniem się takiego udogodnienia sztywność roweru zmienia się bardzo nieznacznie, natomiast poprawia komfort. Amortyzator rowerowy przedni na przykład w rowerze trekkingowym odciąży ramiona i dłonie od przenoszenia drgań z nawierzchni. Amortyzator rowerowy tylny pomoże w lepszej wspinaczce na rowerze MTB. Oraz z drugiej strony tłumi uderzenia po najechaniu na przeszkodę, sprzyjając zachowaniu stabilnej postawy. Amortyzator rowerowy poprawia więc bezpieczeństwo.

Oczywiście wszystko zależy od stopnia amortyzacji - w trekach to bardzo niewielki skok, natomiast w rowerach górskich hardtail czy fullsuspension to już zupełnie inna wartość. W rowerach turystycznych skok jest niewielki, podobnie w popularnych jednostkach które wyposaża się w zwykły przedni amortyzator oparty o sprężyny. Główną rolą jaką spełnia amortyzator rowerowy jest niwelacja wzajemnych obciążeń wynikających z masy roweru i rowerzysty spotykającej się przez koła z nawierzchnią. Różne nawierzchnie wymagają różnych amortyzatorów. Na takie potrzeby odpowiada rynek i producenci. Sprawdźmy jak to wygląda w praktyce.

Rodzaje amortyzatorów rowerowych

Amortyzator rowerowy opiera się na prostej zasadzie konstrukcyjnej, do której podchodzi się w różny sposób. Amortyzację osiąga się poprzez zastosowanie odpowiedniego układu mechanicznego, opartego o element sprężynujący. Może to być sprężyna, ciecz - w naszym wypadku olej lub powietrze. Podlegając ściskaniu, urządzenie "oddaje" przyłożoną siłę i powraca do punktu wyjściowego. Ot, cały sekret. Diabeł tkwi jak zwykle w szczegółach. Wyróżniamy kilka podstawowych typów amortyzatorów. Są to modele:

• amortyzatory powietrzne: oparte o sprężone w cylindrze powietrze, które pod wpływem ruchu ulega sprężaniu i rozprężaniu; w większości modeli możemy zmieniać jego ilość w środku amortyzatora, co oznacza dla niego zmniejszenie bądź zwiększenie stopnia amortyzacji
• amortyzatory powietrzno-olejowe: współpraca oleju i powietrza działa znakomicie lecz jest droższa w eksploatacji; zazwyczaj konstrukcja dzieli między dwie golenie amortyzatorów poszczególne role: w jednej mamy komorę powietrzną działającą jak sprężyna, w drugiej olej przepływający przez otwory o różnej średnicy amortyzuje wstrząsy; można je dokładnie wyregulować "pod siebie", tzn. określić czy mają być twarde czy miękkie zależnie od stylu jazdy i własnych upodobań i masy
• amortyzatory sprężynowe: prosta i niezawodna konstrukcja, gdzie za pracę odpowiada sprężyna o określonym stopniu ugięcia; trwałe, proste i zazwyczaj nie podlegają żadnej regulacji; często spotykane w trekach gdzie nie wymaga się wielkiego skoku
• amortyzatory sprężynowo - olejowe: tu do współpracy z układem sprężynowym zaprzęga się olej, który pracuje przenikając przez otwory w amortyzatorze; częściowo można je wyregulować (zwłaszcza modele o mniejszym skoku) i wymagają mniej zachodu niż w układach z powietrzem zamiast sprężyny

W zależności od skoku poszczególne amortyzatory nadają się do określonego typu jazdy. Skok możemy w określonym zakresie regulować, ale do bardziej wymagających rodzajów jazdy wymagane są oczywiście amortyzatory o większej wartości skoku. Spróbujemy wskazać, jaki amortyzator wybrać do określonego typu roweru.

Amortyzatory do poszczególnych typów rowerów

W rowerach szosowych amortyzatory nie mają racji bytu. Szosowcy mają bzika na punkcie sztywności i wagi, a przedni amortyzator zmienia i jedno i drugie. Za to już w gravelach i trekkach możemy spotkać amortyzator rowerowy jako integralną część konstrukcji. Turyści doceniają zwiększenie komfortu, a gravelowcy - tłumienie nierówności. Poszczególne typy amortyzatorów rowerowych przedstawiamy wraz z ich ceną, przeznaczeniem i modelami w poniższej tabeli.

A co z tyłem?

Damper rowerowy, czyli amortyzator rowerowy tylny to materiał na oddzielny artykuł. Ma podobną zasadę działania jak typowy zestaw zawieszenia w samochodzie, występuje w pojedynkę i jest fundamentalnym składnikiem rowerów typu fullsuspension, gdzie jego obecność jest nieodzowna. Wraz ze stopniem komplikacji konstrukcyjnej rośnie jego cena i stopień regulacji. Najczęściej występuje w małżeństwie sprężyny z układem tłumiącym olejowym lub powietrznym. Niezbędny w zaawansowanych rowerach MTB, wyspecjalizowanych w jeździe typu FreeRide i Downhill.

Specjalne urządzenia Niki Laudy

...które mamy wszyscy takie same, są jednakowo podatne na wstrząsy i najdonioślej informują nas o potrzebie amortyzacji. Amortyzator rowerowy na dobre zagościł w konstrukcji współczesnych jednośladów, pozwalając nam na jazdę z większym poczuciem bezpieczeństwa i komfortu. Modele można dopasować pod każdy posiadany rower, a wymiana jest stosunkowo prosta. Możemy dzięki temu zabiegowi znacząco zmienić odczucia podczas jazdy. Tłumienie wstrząsów i nierówności pozwala na pewniejsze prowadzenie roweru i dłuższą jazdę z większą przyjemnością.